“Giấy vắn tình dài”

Mình 12 năm học phổ thông phải học viết cho thật dài, rồi sau đó mất 30 năm để unlearn, lại phải viết ngắn, thật ngắn và ngắn hơn nữa. Viết báo, viết FB càng cần ngắn chữ nhiều ý. Đó là còn chưa viết twitter, chỉ có 140 ký tự đó. Những bài viết cách đây 5,6 năm của mình thường dài trên 1000 chữ. Gần đây phải bắt buộc tập viết 500 chữ. Với 1 đứa quen viết tạp chí như mình, là rất khó khăn, vô cùng khó khăn.

Thường thì mình thấy, viết một bài ngắn sẽ khó hơn và mất nhiều thời gian hơn viết một bài dài. Có câu, ko nhớ của ai: “Xin lỗi, vì không có thời gian nên tôi đành phải gửi cho em một bài viết dài!”.

Xu Sim nhà mình, vốn là HS ngoan, điểm nhiều 9,10, và điểm văn cũng cao phết. Nhưng mình bó tay với cách viết văn của tụi nó, mở bài dài dòng, bài viết toàn sáo ngữ, chung chung, khuôn mẫu, ít thông tin. Câu dài, nhiều tính từ, trạng ngữ dài lòng thòng, nhiều từ Hán Việt… nói chung là đọc lên cứ xủng xỏeng, loảng xoảng, choang choang, chữ nhiều ý ít… Mình góp ý, nhưng khộ lắm, tranh cãi 1 hồi thì Xu Sim nghe lời thầy cô giáo, và không nghe mẹ, tất nhiên!

Tới khi làm hồ sơ du học, yêu cầu viết bài động lực chỉ 300- 500 chữ, và video chỉ tối đa 3 phút, tụi nó rất bối rối, hihi. Làm sao để chỉ trong 500 chữ, hoặc 3 phút mình phải nói ra được những điều hay nhất của cả cuộc đời của mình, 16 năm nỗ lực từ xưa tới nay, tới tương lai với khát khao, ước mơ, đóng góp cho cuộc đời…

Chỉ tối đa 500 chữ các bạn ạ!

Trong 2 ngày đầu tiên hai đứa nhoằng cái đã viết xong, bài rất dài, như các bài văn trong trường xưa nay, chữ thì nhiều mà ý thì ít. Và rồi hì hục mất hơn một tháng sau để chỉnh sửa nó còn 500 chữ và ba phút, mỗi lần cắt bớt được 1 câu hay vài chữ là mừng húm.

Ngay mình cũng vậy, có lúc sẵn nhiều nỗi niềm, mình ngồi viết một mạch khoảng 2000-3000 chữ, và sau đó dành cả tuần còn lại để cắt cúp cho nó xuống còn 600 chữ. Nhiều du học sinh kể khi ra nước ngoài đi học và đi làm, họ phải vất vả để xóa đi kiểu viết dài, sáo rỗng, và học lại từ đầu cách viết ngắn gọn, cụ thể. (Vất vả nhất là những học sinh từng giỏi văn trong nước).

Mỗi lần nghe quan chức, cán bộ và nhất là giáo viên phát biểu, để ý xem, thường rất dài dòng kính thưa-kính gửi các kiểu, rằng-thì-mà-là-cho nên- bởi vì- tóm lại… Nghe suốt 5 phút vẫn đang mở bài, 10 phút vẫn còn là mở bài, vẫn là rằng-thì-mà-là, cho tới chục cái “tóm lại”, người nghe mới lọc ra vài câu có ý nghĩa cho cuộc họp hôm đó!

Gần 20 năm hướng dẫn các bạn HS SV viết báo, mình mong chi từ trong trường HS được GV dạy rằng, thời gian là vàng bạc, và thời gian của người nghe càng là vàng bạc, rằng ngoài cửa lớp là tiktok 15 giây và tweet 140 ký tự và những cuộc họp chỉ 30 phút…

Thôi mình dừng ha, “giấy vắn tình dài”!